جغرافیا  ‏
هریس یا هریز شهر کوچکی است در شمال غربی ایران در شمال تبریز در استان آذربایجان با آوازه ای والا که یکی از مراکز بافت مرغوبترین قالیهای ایران می باشد. ‏این منطقه ی تاریخی از ایران به علاوه ترکیه و ارمنستان مهم ترین و بیشترین نفوذ را در ایجاد پیشرفت صنعت ‏فرش در حال حاضر داشته اند. سبک خشن بافت آن ها تا حدی از مغول ها سرچشمه می گیرد کسانی که به ایران ‏حمله کردند در قرن13 در شمال غربی ساکن شدند و اینجا در این منطقه ی ناهموار کوهستانی این چادر نشینان ‏اعم از زن و مرد استعداد خاصی در بافت دارند . فرش هایی که با کیفیت بالا به وسیله دست و بدون ‏استفاده از هر گونه تکنولوژی پیشرفته .

فرشهای هریس را از لحاظ تاریخی به دو دسته تقسیم می کنند :

1- فرشهایی که متعلق به قرن 19 میلادی است و دارای تنوع طرح و رنگ بیشتری می باشند که عموما برگرفته از طرحهای گردان تبریز می باشند که دارای ویژگیهای شهری با خصوصیات نیمه شهری در همین دوره در روستاهای اطراف هریس نیز مثل مهریوان یا مهربان و گوروان یا گراوان فرشهایی بافته شده اند که کاملا انتزاعی هستند ، با طرحهایی شبیه بیجار و سنه ( سنندج ) .

2- فرشهایی که در صد سال اخیر بافته شده اند و عموما از یک طرح بیشتر تجاوز نمی کنند و آن هم لچک و ترنج شکسته با حاشیه ی ماهی در هم و چای دان . این نوع فرشها با همین طرح در روستاهای اطراف نیز بافته می شوند .

شیوه ی بافت هریس

 بافت قالی منشاء در آمد اصلی خانواده ها است . بافنده های این نواحی معمولا از شیوه ی گره دوبل یا متقارن ‏خودشان که متراکم و محکم است استفاده می کنند با بافتی درشت با هزار گره ترکی در هر دسی متر مربع . گره ‏نا متقارن فارسی نیز در این شهر مانند اردبیل دیده می شود . فرشهای این ناحیه معمولا دو پوده می باشد و به صورت لول بافته می شوند .آمارگیری از 2850 کارگاه قالیبافی منطقه ی هریس نشان می دهد که بیش از 80 درصد آنها تک بافنده هستند و از این تعداد 95 درصد آنها خانم می باشند .

بنا بر یک رسم دیرین دختران هریس مجبور بودند هرکدام برای جهاز خود یک تخته قالی ببافند و هنر خود را به این ترتیب به معرض نمایش بگذارند که این کار نسل به نسل ادامه یافته و امروزه نیز در بعضی مناطق رواج دارد .

تراکم گره های طولی قالی هریس همیشه از تراکم گره های عرضی آن بیشتر است . معمولا تراکم گره ی آن در 7 سانتی متر 20 میباشد،

در نتیجه یکی از دلایل اصلی پرگوشت بودن و پاخور بودن آن همان بالا بودن تراکم گره های طولیش است و به همین دلیل هرچه از عمر این قالی بگذرد زیباتر و براق تر می شود . امروزه خریداران قالی بسیار علاقه مندند که قالی کهنه ی هریس را خریداری نمایند . قیمت قالی های پاخور و کهنه ی هریس بیشتر از قیمت قالی های تازه و نو آن می باشد و بعضی هم به دلیل قدمت زیاد به چند برابر قیمت یک فروش نو فروخته می شوند .

میزان مواد اولیه ی مصرفی قالی های هریس نسبت به قالی های سایر مناطق بیشتر است . به دلیل این سنگینی ، حمل و نقل آن با ماشین صورت می گیرد و در خانه نیز توسط چند نفر جابجا میشود . برای هر متر مربع از قالی های درشت بافت بین 4 الی 5/4  کیلو پشم مصرف می شود  که این میزان برای قالی هریس بین 5/4 الی 6 کیلو گرم می باشد .

 فرش ترکی باف هریس به جهت دارا بودن نقوش ‏هندی طرفدار بسیاری در کشور های خارجی دارد . فرش های ابریشمی و پشتی خوش رنگ هریس از دیر باز ‏مطلوب بازارهای داخل و خارج بوده است . ‏
از پشم گوسفندان محلی و پنبه ی محکم به عنوان چله استفاده می کنند . در برخی مناطق همچون اردبیل ابریشم ‏ترکیب شده با کرک پشم جهت تولید فرش های مجلل و پر زرق و برق بوده است .
بافندگان محلی سابقا پشم های مورد ‏مصرف خود را از گوسفندان ایل شاهسون تامین کرده و با رنگ های گیاهی که به وفور در منطقه یافت می شدند ‏رنگ می نمودند در حالی که امروزه از کلاف های پشم که در تبریز تابیده و رنگ می شوند استفاده می نمایند . ‏ایل شاهسون اتحادیه ای است که از مهمترین طوایف ترکی زبان است که در شمال غربی ایران در مرز قفقاز وجود ‏دارد واژه ی شاهسون به معنی دوستار شاه است . شاهسون به خاطر گلیم های رسمی جل اسب که به طرز سوماک ‏بافته شده و با تصاویر اسب و آهو و پرندگان زینت یافته شهرت دارد

     منابع و ماًخذ

 شناخت قالی ایران – جواد یساولی

پژوهشی در فرش ایران – تورج ژوله

مجموعه مقالات اولین سمینار ملی تحقیقات فرش دستباف - جلد اول

قالی ایران – سیسیل ادواردز، ترجمه ی مهین دخت صبا

سایت های اطلاع رسانی : 

                                    www.rugart.org                                        carpet.comwww.khorasan